Na czym polega „odwiborowanie” umowy kredytu złotowego?

W przestrzeni publicznej coraz częściej pojawiają się wypowiedzi, które podają w wątpliwość rzetelność oraz dokładność sposobu ustalania wskaźnika referencyjnego WIBOR. Teoretycznie wskaźnik ten powinien służyć dostosowaniu wysokości oprocentowania kredytu do sytuacji panującej na rynku, jednakże w ostatnim czasie, w związku z jego ciągłymi wzrostami, stał się on dla kredytobiorców złotówkowych bardzo uciążliwy. Czy istnieje zatem szansa na usunięcie WIBOR-u z umowy kredytowej i jakie mogą być skutki takiego rozwiązania?

WIBOR, wraz z marżą banku, której wysokość jest określona w umowie kredytowej i zazwyczaj jest stała, stanowią podstawę do ustalania oprocentowania kredytu. Oprocentowanie kredytu stanowi zaś wynagrodzenie banku za to, że oddaje on, najczęściej na kilkadziesiąt lat, określoną sumę pieniędzy do dyspozycji kredytobiorcy. W związku z powyższym, oprocentowanie stanowi ważną część umowy kredytowej, a postanowienia dotyczące jego ustalania mogą zostać poddane kontroli sądowej pod kątem ich zgodności z przepisami prawa, w tym z przepisami chroniącymi konsumentów.

Na czym zatem polega „odwiborowanie” umowy kredytu złotowego?

Usunięcie WIBOR-u z umowy kredytowej jest jednym z możliwych roszczeń przysługujących kredytobiorcom złotowym. Spowoduje ono zrównanie oprocentowania do wysokości marży. Oznacza to, że kredytobiorca w ramach spłat rat kapitałowo-odsetkowych będzie oddawać bankowi jedynie kapitał powiększony o marżę banku. Z punktu widzenia kredytobiorcy jest to rozwiązanie korzystne finansowo. Istotne przy tym jest to, czy bank przedstawił klientowi należycie informacje o sposobie ustalania wysokości WIBOR-u. Jeżeli nie -to jego usunięcie z umowy jest sprawiedliwą sankcją za nierzetelne zachowanie przedsiębiorcy przy zawieraniu umowy kredytowej.

Zgodnie bowiem z art. 384 kodeksu cywilnego bank w stosunkach z konsumentami ma obowiązek przekazania ustalonego przez siebie wzorca umowy, w szczególności ogólnych warunków umowy, czy też regulaminu. Jeżeli taki wzorzec nie zostanie konsumentowi doręczony – nie jest on wiążący. Przy zawieraniu umów kredytów hipotecznych często zaś dochodziło do sytuacji, w której bank nie wręczał kredytobiorcy żadnego regulaminu wyjaśniającego kwestię ustalania stawki WIBOR. Banki przekazywały informacje dla kredytobiorców, w których wskazywały na ryzyko zmienności oprocentowania, natomiast w dokumentach tych nie znajdowały się informacje dotyczące ustalania wskaźnika referencyjnego, mogły one zawierać jedynie odesłania do takich regulaminów. Z punktu widzenia prawa więc nie można uznać, że zasady dotyczące ustalania wskaźnika WIBOR wiążą konsumenta, skoro nie zostały mu faktycznie przekazane przed zawarciem umowy kredytowej.

Jeżeli więc sąd podzieli argumenty kredytobiorcy i uwzględni jego roszczenie, to znaczy, że uzna, iż wskaźnik WIBOR od samego początku umowy kredytowej był ustalany w sposób wadliwy i rażąco narusza interesy konsumenta, przy czym nie ma podstaw do stwierdzenia nieważności umowy kredytowej w całości, to pozostawi umowę w mocy, przy założeniu, że WIBOR nigdy w umowie nie istniał. Kredytobiorca nadal więc będzie spłacać raty kredytu, ale mniejsze. Otworzy mu to również drogę do dochodzenia roszczenia o zwrot nadpłat, które bank otrzymał w związku ze stosowaniem tego wskaźnika.

Każda umowa kredytowa wymaga jednak indywidualnej analizy, tak jak i analizy wymagają informacje oraz dodatkowe dokumenty przekazywane przez bank konkretnemu kredytobiorcy. Jeżeli bank nie przekazał ich w sposób rzetelny, może otworzyć to kredytobiorcy drogę do dochodzenia roszczeń na drodze sądowej.

Autor aplikantka radcowska Kinga Kęska.