W jaki sposób jest aktualnie ustalany wskaźnik referencyjny WIBOR?
WIBOR, czyli Warsaw Interbank Offered Rate, jest wskaźnikiem referencyjnym stopy procentowej, po jakiej banki deklarują gotowość udzielania pożyczek innym bankom na określony czas. WIBOR występuje w różnych wariantach. Najczęściej spotykane przez naszych Klientów wskaźniki w umowach kredytowych to WIBOR 1M, WIBOR 3M i WIBOR 6M. Symbole te oznaczają okres, na jaki banki mogłyby składać depozyty w innych bankach np. odpowiednio dla okresu 1 miesiąca, 3 miesięcy czy 6 miesięcy.
Na przestrzeni lat sposób ustalania wskaźnika referencyjnego WIBOR uległ zmianom, które w założeniu miały na celu zwiększenie przejrzystości i zgodności z unijnym rozporządzeniem BMR[1].
Proces ustalania wskaźnika WIBOR nazywany jest fixingiem. Dane do ustalenia wskaźnika WIBOR dostarcza tzw. panel banków. Największe banki w Polsce takie jak np. Santander Bank Polska S.A., mBank S.A. czy ING Bank Śląski S.A., każdego dnia roboczego przedstawiają swoje propozycje wartości stopy procentowej. W każdym dniu fixingu Administrator, czyli w tym przypadku GPW Benchmark S.A., ustala wartość uśrednioną przekazanych przez uczestników fixingu kwotowań na dany termin fixingowy.
Aby zrealizować narzucone w rozporządzeniu BMR wymogi, uczestnicy fixingu stosują metodę kaskady danych, czyli sformalizowanego sposobu przygotowania danych wejściowych dla Administratora. W założeniu metoda ta ma za zadanie wprowadzać ścisłą hierarchię w procedurze opracowywania kwotowań, tzn. kolejność uwzględniania danych przez bank w celu wyznaczenia konkretnej wartości przekazanej administratorowi danego dnia.
Jest to rozbudowana procedura, ale chcąc przedstawić ją w prosty sposób, można wskazać, iż w pierwszej kolejności brane są pod uwagę dane wejściowe z rynku bazowego, czyli stawki, po jakich banki naprawdę pożyczyły sobie pieniądze danego dnia. Jeśli są takie transakcje – to one są podstawą. W przypadku braku takich transakcji brane są pod uwagę kolejne poziomy wyznaczone przez metodę kaskady danych, czyli transakcje rynków powiązanych np. transakcje z dużymi podmiotami finansowymi, takimi jak fundusze inwestycyjne, fundusze emerytalne czy zakłady ubezpieczeń.
Kiedy nie jest możliwe ustalenie kwotowań z wyższych poziomów metody kaskady danych, jako wynik działania uznaje się zgłaszane w każdym dniu fixingu kwotowanie wiążące. W takim przypadku dany bank nie może odmówić innemu uczestnikowi fixingu zawarcia transakcji w określonym czasie po fixingu, na warunkach nie gorszych od wyrażonych w kwotowaniu wiążącym.
Ideą wprowadzenia takich rozbudowanych rozwiązań oznaczania wskaźnika referencyjnego WIBOR jest to, aby nie był on podatny na manipulacje i opierał się na faktach i rynku.
Na czym więc polega jego wadliwość? Wskazuje się, że WIBOR nie odzwierciedla rzeczywistych kosztów pozyskania pieniądza na rynku, będąc sztucznym wskaźnikiem. Na polskim rynku bankowym bardzo rzadko dochodzi do realnego, wzajemnego pozyskiwania środków od innych banków komercyjnych. W związku z czym, przedstawiane przez banki kwotowania nie są oparte na rzeczywistych transakcjach.
Autor aplikantka radcowska Natasza Dziągwa.
[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniające dyrektywy 2008/48/WE i 2014/17/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 596/2014 (Dz. U. UE. L. z 2016 r. Nr 171, str. 1 z późn. zm.).
